Суды үнемдеп-болашақты сақта!

Суды үнемде - болашақты сақта» тақырыбындағы ашық сабақ 9-сынып оқушыларымен өткізілді.

Мақсаты:  Оқушыларға еліміздің су ресурстары  және оны үнемдеп пайдалану туралы ақпаратпен таныстыру.

Слайд 1.

Құрметті оқушылар! Бүгін біз қорғауды қажет ететін және бағалы ресурсқа айналған – су туралы сөйлесеміз.

Су – тіршілік көзі, сусыз өмір сүру мүмкін емес. Өкінішке орай, әлемде судың қоры шектеулі. Сол себепті әрқайсымыз оны үнемдеп, тиімді пайдалануға өз үлесімізді қоса аламыз.

Слайд 2.

Мына слайдқа қарасақ, планетамыздың 70%-дан астам бөлігін су алып жатыр. Жер бетінде су көп секілді көрінгенімен, БҰҰ дерегі бойынша адамзатқа қолжетімді тұщы су әлемдегі жалпы су қорының 1%-ынан да кем.  

Ауыз сусыз адамдар да, жан-жануарлар мен өсімдіктер де өмір сүре алмайды.

Слайд 3.

Әлем бойынша 2 миллиардтан астам адамға ауыз су қолжетімсіз. Бүгінгі таңда су тапшылығы дүниежүзі бойынша ең өзекті мәселелердің біріне айналды.

Слайд 4.

Сіздер климаттың өзгеріп жатқанынан хабардар шығарсыздар. Жазда өте ыстық, ал қыстың аязы азайып, құрғақшылық жиі қайталанып отыр. Бұл өзгерістер әлемдегі су ресурстарына да кері әсер етуде. Бізден кейінгі ұрпаққа су қолжетімді бола ма, жоқ па бәрімізге байланысты екенін түсінуіміз керек.

Слайд 5.

Енді Қазақстандағы су ресурстарының жағдайына тоқталсам: экономика мен азаматтардың қажеттіліктері үшін пайдаланылатын судың 60%-ы ауыл шаруашылығына жұмсалады. 30%-ы өнеркәсіп қажеттілігіне және шамамен 5%-ы тұрмыстық-коммуналдық шаруашылыққа пайдаланады.

Бұл ретте, Қазақстанның су ресурстарының 55%-ы еліміздің аумағында қалыптасады, қалған 45%-ы көршілес мемлекеттерден келеді.

Слайд 6.

Елімізде су тапшылығын болдырмау үшін оны тиімді пайдалану керек. Біз не істей аламыз? Ең бастысы — суға деген көзқарасты өзгерту! Әрқайсымыз бағалы ресурсты сақтауға өз үлесімізді қоса аламыз. Күнделікті өмірде, өндірісте, ауыл шаруашылығында суды үнемдеуді үйренсек, еліміздегі су дағдарысының алдын алуға болады.

Слайд 7.

2023 жылдың 1 қыркүйегінде Президенттің Жарлығымен Су ресурстары және ирригация министрлігі құрылды. Министрлік құрылған күннен бастап біз еліміздің су ресурстарын қорғау және сақтау іс-шараларын әзірлеуге кірістік.

Слайд 8.

Министрлік жаңа Су кодексін әзірледі. Бұл ең алдымен суды қорғауға және оны қайта пайдалануға бағытталған маңызды құжат. Сондай-ақ, 2030 жылға дейін 42 жаңа су қоймасын салу, 14 мың шақырым каналды реконструкциялау, су үнемдеу және цифрлы технологияларды енгізу жоспары әзірленді.

Бұл су шығынын азайтуға, су үнемдейтін технологиялар пайдаланылатын жер көлемін 1 млн гектарға дейін ұлғайтуға, шамамен 10 млрд текше метр су үнемдеуге және халықты су тасқынынан қорғауға мүмкіндік береді.

Биыл еліміздің 3 облысында 4 жаңа су қоймасының құрылысы басталады. Бүгінгі таңда Түркістан облысында 2 су қоймасы салынып жатыр.

Слайд 9

Еліміздің су саласына білікті мамандар қажет. Ол үшін Таразда Ұлттық су шаруашылығы және ирригация университеті ашылды, қазір онда 200 студент оқып жатыр. «Болашақ» бағдарламасына су мамандықтары енгізілді. Су саласының қызметкерлері үнемі өз елімізде және шетелде біліктілік арттыру курстарынан өтеді. Мысалы, биыл 105 маманымыз Қытайға оқуға барады.

Слайд 10

Министрлік еліміздің ірі су айдындарын сақтау бойынша белсенді жұмыс жүргізуде. Мәселен, біз Франциямен Балқаш көліне ауқымды зерттеу жүргізу туралы келісімге келдік. Бұдан бөлек, Дүниежүзілік банкпен бірлесіп Солтүстік Арал теңізін сақтау бойынша іс-шаралар жоспарын әзірлеп жатырмыз.

Слайд 11

Еліміздегі судың 45%-ы көршілес мемлекеттерден келетінін айтып өттім. Біз олармен үнемі келіссөздер жүргізіп отырамыз. Су дипломатиясының нәтижесінде былтыр біз Қазақстанның оңтүстігіндегі шаруаларды сумен толық қамтамасыз еттік. Ресеймен тұрақты түрде су тасқыны бойынша дерек алмасамыз, Қытайдың Су шаруашылығы министрлігімен ынтымақтастық туралы Меморандумға қол қоюға дайындалып жатырмыз.

Судың әділ бөлінуін қамтамасыз ету үшін Өзбекстанмен бірге Сырдария өзенінің бойында заманауи су есептейтін қондырғыларды орнату бойынша да жұмыс істеп жатырмыз.

Слайд 12

Су үнемдеу технологиясы – суару кезінде су үнемдеуге мүмкіндік беретін жүйелер. Олар өте тиімді және 30%-ға дейін су үнемдейді. Шаруаларды су үнемдейтін технологияларды енгізуге ынталандыру үшін біз сатып алу және орнату шығындарының 80%-ын өтей бастадық. Сонымен қатар, су үнемдейтін технологияларды пайдаланатын шаруашылықтар үшін судың бағасын арзандаттық.

Слайд 13.

Біздің министрлік қоғамда су үнемдеу мәдениетін қалыптастыруға ерекше назар аударып отыр. Мысалы, тұрмыстық жағдайда су үнемдеу бойынша әдістемелік нұсқаулық әзірлеп, бекітік. Бұл крандардағы ақауларды уақтылы жою, екі режимді су ағызу цистерналарын пайдалану, кір жуатын машинаны тек толық жүктеме кезінде ғана қосу және т.б. іс-шаралар.

Ал кейбір облыстарда ауыз суға сараланған тариф енгізілді. Бұл дегеніміз, егер бір адам ай сайын 3 текше метрден артық су тұтынса, онда ол нормадан артық пайдаланған су үшін көбірек төлейді. Осының нәтижесінде, біз айына 1,6 миллион текше метр су үнемдеуге қол жеткіздік.

Слайд 14.

Сіздер, жас ұрпақ, еліміздің болашағысыздар! Жағдайды өзгертіп, елімізде ауыз су тапшылығының алдын алуға өз үлестерінді қоса аласыздар.

Сіздің арқаларыңызда еліміздің су ресурстарын болашақ үшін сақтай аламыз деп сенемін! Қазірдің өзінде дұрыс әдет қалыптастырып, оны айналаңыздағы адамдарға үйрету өте маңызды.

Слайд 15.

Енді суды үнемдеу үшін не істеуге болатыны туралы сөйлесейік.

Бағалы ресурсты сақтауға көмектесетін қарапайым әдеттер:

1️.Тіс тазалаған кезде суды өшіріңіз – бұл бірнеше есе су шығынын азайтады.

2. Крандардың техникалық жағдайын тұрақты тексеріңіз.

3.Кір жуатын және ыдыс жуатын машиналарды тек толық жүктемемен ғана қосыңыз.

Егер әрқайсымыз осы қарапайым ережелерді сақтай бастасақ, біз су шығынын едәуір азайтып, оны болашақ ұрпаққа сақтай аламыз.

Қорытынды сөз

Құрметті оқушылар! Біз табиғи ресурстарға бай, әдемі мемлекетте тұрамыз. Бірақ сусыз біздің еліміздің де, жалпы адамзат баласының дамуы мүмкін емес.

Ертең қандай жағдай болатыны сіз бен бізге байланысты.

Мен әрқайсыларыңызды бүгіннен бастап үйде, мектепте, далада суды қалай үнемдеуге болатындығы туралы ойлануға және бүгінгі алған білімдеріңізбен бөлісуге шақырамын.

Суды үнемдеп – болашақты сақтаңыз!